TBMM Genel Kurulunda görüşülen, İmar Kanunu’nda değişikliklerin yer aldığı Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nin ilk bölümü kabul edildi. Peki, bu kadar gündemde olan ‘İmar Kanunu’ ne gibi değişikliler getirecek? İşte tüm merak edilenler…
Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi kapsamında; Ulusal Coğrafi Veri Sorumluluk Matrisinde yer alan coğrafi verilerin, Ulusal Coğrafi Veri Paylaşım Matrisine göre, kamu kurum ve kuruluşları arasında paylaşımı, erişimi ve kullanımı bedelsiz olacak.
2020 iMAR KANUNU DEĞİŞİKLİĞİ
1- TOKİ’ye Tam Yetki
Gecekondu Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce eski Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından oluşturulan alanlar ile kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra, belediye sınırları içinde veya dışında Gecekondu Kanununa göre, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ) tarafından oluşturulan veya oluşturulacak alanlardaki uygulamalarda TOKİ yetkili olacak. TOKİ tarafından satış ve kira sözleşmesine konu edilen taşınmazlar dışında olmak üzere, mülkiyetindeki arsa ve arazilerin, gerçek veya tüzel kişilerce işgali durumudna, TOKİ, ecrimisil istemeye, ecrimisilin tahsiline ve taşınmazın tahliyesine ilişkin işlemleri uygulamaya veya Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nce uygulatmaya yetkili olacak. Arsa Üretimi ve Değerlendirilmesi Hakkında Kanuna göre alınacak ecrimisiller ve taşınmazın tahliyesiyle ilgili tahsil edilen tutarların yüzde 50’si genel bütçeye gelir kaydedilecek ve yüzde 50’si tahsilatını izleyen ayın sonuna kadar TOKİ’ye verilecek.
2- Planlar Bakanlığa Gönderilecek
Kesinleşen planların kopyaları Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na elektronik ortamda gönderilecek ve ilgili idaresi tarafından elektronik arşiv ortamına yüklenecek. Böylelikle Bakanlığın taşra birimlerinin Mekansal Veri Arşiv Sistemi (MVAS) benzeri bir yapıya doküman yükleme yükü azaltılacak. Planlar, plan değişiklikler ve plan revizyonları e-plan otomasyon sistemi üzerinden Plan İşlem Numarası alacak ve planların sayısal verileri bu ortamda bir araya getirilecek. Bu kapsamda, plan verilerinin erişilebilirliğinin artırılması, kontrollü ve doğru şekilde izleme ve arşivleme işlemleri yapılacak. Onay verilen imar planlarının hak sahipleri ve kamuoyunca haberdar olunması için ilgili muhtarlıklarda planın askıya çıkarıldığına dair ilan ile değişikliğin yapıldığı alanda da tabela ile bilgilendirme yapılacak. Kentsel tasarım projeleri uygulama imar planları ile beraber hazırlanabilecek.
3- Kesinleşmiş Planlar için Dava Açılabilecek
İmar planlarının ve imar uygulamalarının sürüncemede kalmaması, mülkiyet haklarının kısıtlanmaması ve idari işlemlerin istikrarının sağlanması için kesinleşen planlara ve parselasyon planlarına karşı beş yıl içinde dava açılabilecek.
4- Bina Yükseliğine Sınır
İmar planlarında bina yükseklikleri serbest olarak belirlenemeyecek. Sanayi alanları, ibadethane alanları ve tarımsal amaçlı silo yapıları hariç olmak üzere meri imar planlarında serbest (Yençok) olarak belirlenmiş yükseklikler, emsal değerde değişiklik yapılmaksızın çevredeki mevcut teşekküller ve siluet dikkate alınıp, imar planı değişiklikleri/revizyonları yapılmak amacıyla ilgili idare meclis kararı ile belirlenebilecek. Bu şekilde ilgili idare tarafından belirlenmeyen yükseklikler, maliyetleri döner sermaye işletmesi gelirlerinden karşılanmak amacıyla Bakanlık tarafından seçilecek. Oluşacak maliyetlerin yüzde 100 fazlası ilgili idareden alınabilecek.
5- Yerleşim Alanlarına Büyükşehir Karar Verecek
Büyükşehir belediyesi sınırlarının il sınırı olması nedeniyle mahalleye dönüşen ve nüfusu 5 binin altında kalan yerlerin, kırsal yerleşim özelliğinin devam edip etmediğine Büyükşehir belediye meclisince karar verilecek. Büyükşehirlerde il özel idareleri kaldırıldığından ve büyükşehirlerde yer alan köyler mahalleye, muhtarlar da artık mahalle muhtarlarına dönüştüğünden ve bu alanlar ilçe belediyelerinin hizmet alanına girmesi nedeniyle, il özel idaresi ve muhtarların görevleri ilçe belediyeler tarafından gerçekleştirilecek.
6- İmar Uygulaması Reddedilene Yer Tahsisi
İmar uygulamalarının mahkeme kararıyla iptal edilmesi durumunda davaya konu parselin hak sahiplerine muvafakati alınmak kaydıyla uygulama sahası içinde idarece uygun bir yer tahsis edilecek. Hak sahibine, anlaşma olmaması halinde davacı hak sahibinin kök parseldeki yeri dikkate alınarak, uygulamadaki düzenleme ortaklık payı kesintisi düşüldükten sonraki taşınmazın rayiç bedeli üzerinden değeri ödenecek.
7- Kırsaldaki Yapılardan Bedel Alınmayacak
Köylerde ve mezralarda yapılması planlanan konut ve yapıların projeleri valiliklerce onay verilecek, daha sonra muhtarlığa bildirilecek. Projeye uygun olmayan yapılar, muhtarlık tarafından valiliğe bildirilecek. Kırsal yerleşik alanı ve civarı sınırları, belediye sınırı il sınırı olan yerlerde ilçe belediye meclisinin teklifi üzerine Büyükşehir belediye meclisi kararıyla, diğer yerlerde ise il genel meclisi kararıyla seçilecek. Onaylı üst kademe planlarda aksine karar olmadığı durumlarda köy yerleşik alan sınırları içinde taşkın, heyelan ve kaya düşmesi gibi afet riski olan, sıhhi ve jeolojik açıdan üzerinde yapı yapılmasında mahzur bulunan alanlar ile köyün ana yolları ve genişlikleri, halihazır harita veya kadastro paftaları üzerinde belediye sınırı il sınırı olan yerlerde ilgili ilçe belediye meclisi kararı ile diğer yerlerde ise il genel meclisi kararıyla belirlenecek. Kırsal yerleşik alanı ve civarı sınırlarının tespitinde ve bu alanlarda ruhsata tabi olmadan yapılabilecek yapılara ilişkin ilgili kurum veya kuruluşlarca yapılan etüt, proje, proje uygunluk görüşü için resim, harç, ücret, döner sermaye ücreti ve herhangi bir ad altında bedel tahsis edilmeyecek.
8- Değerli Konutta 5 Milyon Sınırı
Değeri 5 milyon liraya kadar olan mesken nitelikli taşınmazlar “değerli konut vergisi”ne tabi olmayacak. Emlak Vergisi Kanuna eklenen geçici 24. Madde ile, Değerli Konut Vergisi 1 sene ertelendi. Değerli Konut Vergisi mükellefiyeti 2021’den itibaren başlayacak. 2020’ye ilişkin olmak üzere 2020’de verilmesi gereken beyanname verilmeyecek, vergi tahakkuk ettirilmeyecek. Yani, 2020 yılı Şubat ayında verilmesi gerekirken, Maliye tarafından 1 ay ertelenerek Mart ayında verilmesi uygun görülen Değerli Konut Vergisi Beyannamesinin verilmesine gerek kalmadı.
9- İmara Aykırı Yapılar için 7 Günlük Süre
Ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine uygun olmayarak başladığı gerekçesiyle inşaatına ara verilen yapının imar mevzuatına aykırı olduğuna dair bilgi, tapu kayıtlarının beyanlar hanesine kaydedilmek üzere ilgili idaresince tapu dairesine en geç yedi gün içinde yazılı olarak haber verilecek. Aykırılığın giderildiğine dair ilgili idaresince tapu dairesine bildirim yapılmadan beyanlar hanesindeki kayıt kaldırılamayacak.
10- Bakanlığa Yıkım Yetkisi
Yapı tatil tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren bir ay içinde yapı sahibi tarafından yapının ruhsata uygun hale getirilmediğinin veya ruhsat alınmadığının ilgili idaresince tespit edilmesine rağmen iki ay içerisinde hakkında yıkım kararı alınmayan yapılar ile hakkında yıkım kararı alınmış olmasına rağmen altı ay içinde ilgili idaresince yıkılmayan yapılar, yıkım maliyetleri döner sermaye işletmesi gelirlerinden karşılanmak üzere Bakanlıkça yıkılabilecek veya yıktırılabilecek.
11- Değer Artışı Tespit Edilecek
İmar planı değişikliği ile taşınmazda meydana gelecek değer artışının tespiti Sermaye Piyasası Kanunu’na göre, yetkilendirilmiş en az iki lisanslı gayrimenkul değerleme kuruluşu tarafından plan değişikliği açıklama raporunda belirtilen mer’i plan koşullarındaki değer tespiti ile değişiklik sonrası değer tespiti yapılmak suretiyle belirlenen ortalama yeni değerden az olmamak üzere, idarece oluşturulan kıymet takdir komisyonu tarafından belirlenecek. Değer artış payı, en geç taşınmazın ilk satışında veya ruhsat aşamasında taşınmaz maliklerince ödenecek. Kıymet takdir komisyonunca belirlenen değer artış payı, ödeme tarihinde her takvim yılı için, bir önceki yıla ilişkin olarak tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında takvim yılı başından geçerli olmak üzere artırılarak uygulanacak. Taşınmazın değer artışına tabi olduğu, tapu kütüğüne şerh edilecek. Emsal, inşaat alanı, yapı yüksekliği ve kullanım amacı değiştirilmemek kaydıyla yapılacak ruhsat tadilatları hariç, değer artış payı ödenmeden yapı ruhsatı düzenlenemeyecek.
12- Kamu Yatırımlarında Yükseklik Değişikliği
Kamu yatırımları ile kamu mülkiyetindeki alanlarda, mazbut ve mülhak vakıflara ait alanlarda yapılacak plan veya plan değişiklikleri ile imar planlarında serbest (Yençok) olarak belirlenmiş yükseklikler, planların hazırlanması ve yürürlüğe konulmasındaki esaslara ilişkin düzenlemeye göre yapılacak plan değişikliklerinde yapılamayacak.
13- Hasar Gören Evler Güçlendirilebilecek
Hasar görmüş olmakla birlikte ıslahının mümkün olduğu tespit edilen yapılar için ilave inşaat alanı ihdas edilmemek kaydıyla, Kat Mülkiyeti Kanunu’na göre güçlendirme kararı alınarak güçlendirme yapılabilecek. Bu yapılarda güçlendirme izni, bu kanunda ve ilgili diğer mevzuatta öngörülen şartlara ve kısıtlamalara tabi olmaksızın, güçlendirme projesine istinaden ilgili idaresince verilecek. Güçlendirilecek olan yapının üzerinde bulunduğu taşınmazın mülkiyetinin belediyeye veya Hazineye ait olması durumunda, taşınmaz satın alınmadıkça güçlendirme yapılamayacak. Güçlendirilecek yapının üçüncü kişilere ait taşınmazlara tecavüzlü olması durumunda güçlendirme için taşınmazına tecavüzlü üçüncü şahısların muvafakati aranacak. Yapılacak güçlendirme iş ve işlemleri Yapı Denetimi Hakkında Kanun kapsamında yapı denetim kuruluşlarının denetimine tabi olacak. Güçlendirme izni verilen yapıların herhangi bir sebeple yıkılmaları halinde, bu alanlarda yeniden yapılacak yapılar için yürürlükteki plan ve mevzuat hükümleri uygulanacak.
14- TOKİ ve Belediyelerin Yetki Çakışması Giderilecek
Gecekondu Kanunu kapsamında gerçekleştirilen düzenlemeyle gecekondu alanlarında TOKİ ile belediyeler arasındaki yetki çakışmasının giderilecek.
