Selçuk Baran

Asıl Adı: Selçuk Veziroğlu
Doğum: 7 Mart 1933 (Ankara)
Ölüm: 4 Kasım 1999 (Ankara)
Meslek: Öykü, Roman ve Oyun Yazarı
Evlilik: Ayhan Baran
Çocuklar: Ayda, Işıl

Babası ziraat teknisyeni Talat Veziroğlu, annesi ise Uşak’ın köklü ailelerinden Banazlıların kızı Halide Hanım’dı. Edebiyat sohbetlerine ev sahipliği yapan, şiir söylenceleri olan bir ev ortamında büyüdü.

İlköğrenimine İsmet Paşa İlkokulu’nda başlayan Selçuk Baran, daha sonra eğitimine Atatürk İlkokulu ve Üçüncü Ortaokul’da devam etti. Ardından Ankara Kız Lisesi’ni bitirdi. Çocukluğu Ankara’da geçen yazar, edebiyatla erken yaşlarda tanıştı. Edebiyat sohbetlerinin ve şiirlerin yapıldığı bir evde büyüdü. On beş yaşındayken, günlük tutarak yazmaya başladı.

1950 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne giren Baran, 1954‘te üçüncülük derecesiyle mezun oldu. Almanya’da yüksek lisans eğitimine başlayan Baran, Almancasını geliştirdi ve aynı zamanda Alman hukuku üzerine çalışmalar yaptı.

Bir süre Ankara Hukuk Fakültesi’nde ve Banka ve Ticaret Hukuk Araştırma Enstitüsü’nde araştırmacı olarak çalıştı. Daha sonra yayın müdürlüğü görevine getirildi ve bu kurumda ölümüne kadar çalıştı.

1966’da yazmaya başladı. Edebiyat hayatına, 1968‘de Yeditepe dergisinde yayımlanan ‘Çocuğun Biri’ adlı öyküsüyle adım attı.

İlk öykü kitabı olan ‘Haziran’, 1972‘de yayınlandıktan hemen sonra Türk Dil Kurumu Öykü Ödülü’ne layık görüldü. İkinci öykü kitabı ‘Anaların Hakkı’ ise 1977‘de Sait Faik Hikâye Armağanı’nı kazandı.

Evliliği

Aşkı ve yalnızlığı yaşamış, omuzlarında yük taşımış gibi ağır ve karamsar bir hayat geçirmiş Selçuk Baran, hikayelerinde de benzer durumda olan karakterleri işliyordu. Başta, mutlu bir evliliğe, iki güzel kız çocuğuna sahipti.

Almanya’dan Türkiye’ye dönüşü sırasında gemide tanıştığı opera sanatçısı Ayhan Baran ile 3 Nisan 1957‘de evlendi. Çiftin Ayda ve Işıl adlı iki kız çocukları oldu. 1958 – 1968 yılları arasında, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne bağlı Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü’nde kurs müdürü olarak çalıştı. İş çıkışlarında büroda kalıp yazma uğraşısını sürdürdü. 1968‘den itibaren görevinden ayrıldı; yazarlık ve ev hanımlığını sürdürdü.

Eşiyle arası açıldı, mutsuzluğunu kızlarına yansıttığını ve onları olumsuz etkilediğini düşündü. Bunlar, içsel çatışmalarının karakterlerine yansımasına sebep oldu. Eşiyle evli bir çift olarak kaldığı süre boyunca Selçuk Baran, kendi nezdinde hep yalnızdı…

Evliliği, üçüncü yılından itibaren sarsıntılı ilerlemeye başladı çünkü eşinin hayatına başka kadınlar dahil oldu. Ayrıca, tek başına yüklendiği çocuk sorumluluğu da onu iyice karamsarlığa sürükledi.

1993 yılında, arkadaşlarına yazdığı bir notta belirtmesi üzerinde kocasından boşandığı, çocuklarını evlendirdiği öğrenildi.

Eleştiriler

Baran’ın edebi eserlerinde yalnızlık, kaçış, çaresizlik gibi negatif duygular ön plandaydı. Öykülerinde simgesel bir dil kullanan yazar, genellikle ‘yorgun düşmüş’ kişilerin iç dünyalarındaki çatışmaları ele aldı.

Roman ve öykülerinde genellikle küçük insanların yaşamlarını ve iç sıkıntılarını işledi. Kentin zengin, rahat kesiminden ziyade, sıradan insanların hikayelerine odaklandı. Yazarın bu tavrı, kendi hayatından izlerdi aslında. Gerçekçiliğinin nedeni, karakterlerin hissettiklerini bizzat kendisi deneyimlemişti. Karakterlerinin çoğunlukla söylediği söz şuydu: “Düzen denilen gidişe ayak uyduramayacak kadar güçlü, onu değiştiremeyecek, hatta etkileyemeyecek kadar güçsüzüm.”

Behçet Necatigil’e göre, “keskin, belirgin çizgilerden kaçınarak, dikkat isteyen, belirsiz yaşantı parçalarını birleştirdi”. Vedat Günyol ise Baran’ın öyküleri için “belli bir gerçeğin, içinde yaşadığı toplum gerçeğinin, birbirini tamamlayan sürgit yansımalarını, yankılarını dile getiriyor.”

Ölümü

Selçuk, 4 Kasım 1999 yılında geçirdiği mide kanaması sonucu hayatını kaybetti.

1987 yılında yazdığı Gül Gelmeden adlı romanı, ölümünden sonra 2000 yılında basıldı. 2008’de, Ceviz Ağacına Kar Yağdı adı altında, bütün öyküleri tek kitapta toplandı.

Ödülleri

• 1973: Haziran ile TDK Öykü Ödülü
• 1974: Bir Solgun Adam ile Milliyet Roman Ödülleri’nde mansiyon
• 1978: Anaların Hakkı ile Sait Faik Hikâye Armağanı
• 1979: Bozkır Çiçekleri ile Milliyet Roman Ödülleri’nde mansiyon

Öykü/Roman/Diğer

• Haziran (1972)
• Anaların Hakkı (1977)
• Kış Yolculuğu (1984)
• Tortu (1984)
• Yelkovan Yokuşu (1989)
• Arjantin Tangoları (1992)
• Bir Solgun Adam (1975)
• Bozkır Çiçekleri (1987)
• Güz Gelmeden (2000)
• Porselen Bebek (1996)
• Charlie’nin Büyük Cam Asansörü (1991)
• Türkân Hanım’ın Ölümü (2020)