Yüzyıllardır dokumacılık sektörünün merkezlerinden birisi olan Adıyaman’ın Besni ilçesinde sadece 1 tane mekanik tezgah ve bu tezgahta çalışabilen 1 usta kaldı.
Tezgahlarda el emeği göz nuruyla dokunun halı, kilim, savan ve çulha gibi ürünler artık fabrikalarda manevi bir değeri olmadan dokunuyor. Adıyaman’ın Besni ilçesinde sayısı 400 ile 600 arasında olan ve insan gücüyle çalışan ‘kara dokuma’ (mekanik) tezgahından günümüzde sadece 1 tane kaldı. 1870’li yıllarda kurulan kooperatif aracılığıyla ilçede yaygınlaşan dokumacılık yaygınlaştı. İlçede üretilen ürünler Anadolu’nun yanı sıra Suriye ve Afganistan başta olmak üzere Ortadoğu ülkelerine gönderildi.
Sanayinin gelişmesi ile mekanik tezgahların yerini elektronik tezgahlar alırken, mesleğe ilginin az olmasından dolayı çırak yetiştirilememesi dokumacılığın zaman geçtikçe azalmasına neden oldu. İlçede dokumacılık sektörünün daraldığını gören bazı kişiler Gaziantep ve Uşak’a giderek bu şehirlerde mesleklerini devam ettirdi. Bir dönem dokumacılığın en önemli merkezlerinden olan ilçede 1 tane mekanik, 4 tane de sanayi tipi tezgah bulunuyor.
Mekanik tezgahın ilçede son ustası olan Cüneyt Çağırır, mesleğe 7 yaşında başladığını belirterek, “1940 yılından beri Eski Besni dediğim yerde her evde bu tezgahlardan vardı. Maalesef zaman içerisinde teknolojiyle birlikte bu meslek eskimeye yüz tuttu. Ama biz bu mesleği yaşatmak için elimizdeki bu tek makine ile sofra bezi veya masa örtüsü üretiyoruz” dedi.
Dokumacılık ile ilgili araştırma yapan Öğretmen Akif Bahçeci, 18’inci yüzyıldan itibaren dokumacılığın var olduğunu, kooperatifçilik ile bu mesleğin geliştiğini söyledi.
Bahçeci, “Kooperatif aracılığıyla bu ürünler Anadolu’nun yanında Ortadoğu ülkelerine gönderildiğini biliyoruz. Dokumacılık ve çulhacılık Besni’nin mayasında var. Besni’de Cüneyt Çağırır gibi abimize Allah uzun ömürler versin. Cüneyt ustamız gözlerini kapattığında bu mesleği gelecek kuşaklara aktaracak ustamız kalmayacak” diye konuştu.
Sanayi sitesinde elektronik tezgah ustası Mustafa Kırınç, eski dokuma tezgahlarının artık kullanılmadığını belirterek, “O dönem dokuma zordu, şimdi kolay ama meslek çöktü. Kimse bu mesleği öğrenmiyor. İplik pahalı, yaşam güç” dedi.
Küçük Sanayi Sitesi Başkanı Hacı Arslan ise, “Bizim çocukluk yıllarımızda Besni’de ortalama 400 tane dokuma tezgahımız vardı. Ama şuanda Besni Küçük Sanayi Sitesinde faaliyete gösteren sadece 4 tane dokuma tezgahımız kaldı. Kara dokuma tezgahı dediğimiz tezgahlar bitti. Bunlarda zor şartlarda mücadele etmeye çalışıyorlar, işçi sorunu var, ürettikleri malları değerinde satamıyorlar” diye konuştu.